نامش «شب‌پره» است، آفتي خطرناک بلاي جان بکرترين جنگل‌هاي جهان در شمال ايران شده است و هرروز سطحي از ناب‌ترين عرصه‌ها را در برمي‌گيرد. به گزارش مهر، پايش بيماري‌هاي خشکيدگي بلوط و شمشاد بيانگران است که هر دو آفت وارداتي بوده که چند سالي به جان جنگل‌هاي کشور افتاده است. «شب‌پره» شمشاد، آفتي نوظهور بوده که خردادماه سال جاري در جنگل‌هاي شمال ايران مشاهده‌شده است و تهديدي ديگر براي شمشادستان‌هاي شمال به شمار مي‌رود. موطن اصلي اين آفت، آسياي شرقي بوده که در دهه اخير در جنگل‌هاي اروپايي انتشاريافته و در سال جاري در جنگل‌هاي شمال ايران مشاهده‌شده است، اين آفت در سال جاري در جنگل‌هاي شمال ايران ازجمله در آمل و در شهرستان چالوس، پارک بنفشه، نمک‌آبرود مشاهده‌شده است.

شب‌پره‌ها، شب‌پروازند و بر اساس بررسي انجام‌شده با توجه به شرايط آب و هوايي شمال ايران، حداقل چهارتا نسل براي آن پيش‌بيني مي‌شود و به علت اولين مشاهده در سال جاري هنوز بيولوژي آفت موردمطالعه قرار نگرفته است و تعداد نسل آن در شمال ايران چهارتا پنج نسل پيش‌بيني مي‌شود.

خردگي برگهاي شمشاد و باقي ماندن رگبرگ‌ها، تنيدن تارهاي فراوان، وجود لاروهاي در حال تغذيه، وجود فضولات لاروي، بي‌برگي درختان به‌صورت توده‌اي ازجمله علائم است. خشکيدگي و سختي ظاهري درخت، خوردگي پوست شاخه‌هاي درخت، وجود زيادي شفيره‌ها در لابه‌لاي برگ، تراکم شب‌پره در منطقه به‌ويژه هنگام شب، بقاياي ناشي از پوست‌اندازي در باله‌هاي درخت از ديگر علائم است.

آفت شب‌پره در جنگل‌هاي تلوشهر و اشتروش حوزه منابع طبيعي شهرستان نور و رزکه حوزه منابع طبيعي شهرستان آمل خسارت آفت شب‌پره مشاهده شده است، به‌طوري‌که در مناطق پارک جنگلي و جنگل اشتروش خسارت بسيار شديد است.

کارشناس ارشد گياه‌پزشکي اداره کل منابع طبيعي و آبخيزداري منطقه ساري در گفت‌وگو با خبرنگار مهر مي‌گويد: آفت شب‌پره که از خردادماه امسال در ميان شمشادها مشاهده‌شده، به‌سرعت تکثير يافته و از برگ‌ها و پوست درخت تغذيه کرده و موجب مرگ آن‌ها مي‌شود و درصورتي‌که کنترل نشود، تمام شمشادهاي شمال کشور را آلوده و نابود خواهد کرد.

امين وطن‌دوست افزود: آفت شب‌پره تاکنون در ايران وجود نداشته و اولين بار، اواخر خردادماه سال جاري در شمشادهاي محوطه هتل‌هايت (پارسيان) و محوطه نمک‌آبرود چالوس مشاهده شد. ازآنجاکه اين منطقه يک منطقه گردشگري است و گردشگران خارجي در آن تردد بسيار دارند، به‌احتمال از طريق آن‌ها يا شمشادهاي زينتي همراه آنها و هم‌چنين از طريق رويشگاه شمشاد آلوده کشور آذربايجان هم‌مرز با آستارا گيلان به مناطق شمشاد خيز کشورمان واردشده است.

وي خاطرنشان کرد: آفت شب‌پره بسيار خطرناک‌تر از بيماري قارچي بلايت است، دليل اول اين‌که طي يک سال پنج الي شش نسل، توليدمثل کرده و تکثير مي‌شود و اين امر کنترل و نابودي آن را سخت‌تر مي‌کند. دومين دليل اينکه پس از تغذيه از برگ درختان سراغ پوست درخت رفته و با خوردن آن، موجب مرگ سرشاخه‌ها و استمرار خسارت آن موجب نابودي کامل شمشاد مي‌شود. سومين دليل اينکه هر پروانه بين 200 تا 500 تخم مي‌گذارد که باتوجه به تخم‌گذاري زياد و تکثير در پنج نسل مي‌توان تصور کرد فاجعه‌اي درراه است. همچنين کانتينرهاي حامل محمولات بين کشوري، انتقال توسط ساير نهال‌هاي زينتي، انتقال نهال‌هاي آلوده به تخم و لاروهاي جوان در داخل کشور و بيوتروريسم از ديگر روش‌هاي انتشار يا انتقال اين آفت به شمار مي‌رود. کارشناس ارشد گياه‌پزشکي اداره کل منابع طبيعي و آبخيزداري منطقه ساري غيربومي بودن آفت، سرعت گسترش در کمتر از يک دهه، چند نسلي بودن و شدت خسارت در هر نسل را از موارد اهميت اين آفت برشمرد. اين کارشناس ادامه داد: عمليات گشت و سرکشي روزانه کليه رويشگاه‌هاي شمشاد حوزه اداره کل به وسعت حدود هفت هزار هکتار به‌منظور پيش‌آگاهي و در صورت لزوم کانون کوبي مناطق آلوده، محلول‌پاشي مناطق آلوده ازجمله پارک جنگلي نور به وسعت 7 هکتار، جنگل تلوشهر به وسعت 5 هکتار، جنگل اشتروش به وسعت 25 هکتار و بازديد از مناطق رويشگاهي شمشاد حوزه اداره کل در شهرستان‌هاي آمل، قائم‌شهر، سوادکوه و ساري و مکاتبه با پدافند غيرعامل استانداري مازندران و مديريت بحران استان و گوشزد خطرات آفت شب‌پره و درخواست همکاري و نيز مکاتبه با ادارات منابع طبيعي شهرستاني تابعه و ناظر مسئول طرح‌هاي جنگلداري مبني بر بسيج نيروهاي حفاظتي و ناظرين طرح‌ها مبني بر بازديد از رويشگاه‌هاي شمشاد، بخشي از اقدامات صورت گرفته توسط اداره کل منابع طبيعي و آبخيزداري منطقه ساري در مبارزه با اين آفت بوده است.

72 هزار هکتار رويشگاه شمشاد به‌صورت انبوه در جنگل‌هاي شمال وجود دارد و اين‌گونه منحصر به جنگل‌هاي ايران که شمشاد خزري است نماد و ميراث جنگل‌هاي شمال ايران است.

رئيس اداره حفاظت و حمايت اداره کل منابع طبيعي و آبخيزداري استان مازندران _ نوشهر نيز مي‌گويد: استفاده از تله‌هاي نوري، شيوه‌اي آسان و اغلب مؤثر و بي‌خطر براي جمع‌آوري انواع زيادي از حشراتي که آفت درختان جنگلي هستند، ازجمله آفت نوپديد شب‌پره? شمشاد، محسوب مي‌شود.

غلامحسين اشرفي نيا افزود: با توجه به شب‌پرواز بودن آفت شب‌پره? شمشاد و در اجراي مصوبات دبيرخانه? واپايش (کنترل) و مبارزه با آفت شب‌پره? شمشادِ اداره کل منابع طبيعي نوشهر، براي مهار آفت مذکور و به‌منظور کاهش انبوهي جمعيت آفت در عرصه‌هاي جنگلي، به‌صورت آزمونه‌اي (پايلوت) در منطقه? پارک جنگلي سي‌سنگان تعداد 20 عدد تله? نوري به همت کارشناسان اداره حفاظت و حمايت نصب شد.

وي تأکيد کرد: کارشناسان منابع طبيعي و عوامل اجرايي پارک جنگلي سي‌سنگان، روزانه از محل، بازديد و به آن سرکشي مي‌کنند و در آينده? نزديک و با توجه به هماهنگي‌هاي انجام‌شده، کار خريد و نصب تله‌هاي فِروموني نيز انجام خواهد شد. رئيس اداره حفاظت و حمايت اداره کل منابع طبيعي و آبخيزداري استان مازندران _ نوشهر بيان کرد: تله? نوري وسيله‌اي است که وقتي حشره وارد آن شد ديگر نمي‌تواند از آن خارج شود و اغلب داراي قسمتي است که حشره به آن گير مي‌کند.

وي اظهار داشت: بسياري از حشراتِ شب‌پرواز به‌سوي نور کشيده مي‌شوند و براي همين مي‌توان آن‌ها را در شب‌هاي تاريک و گرم به‌آساني شکار کرد.

شمشاد هيرکاني با نام علمي بُوکسوس هيرکانا (Buxus hyrcana) درختي هميشه سبز و بومي جنگل‌هاي هيرکاني در شمال ايران است که در فهرست گونه‌هاي گياهي در خطر انقراض اتحاديه? بين المللي حفظ طبيعت (IUCN) قرار دارد.